เมื่อคลิปทำเองเปลี่ยนโลกการเมืองอเมริกา

หากทุกท่านรู้สึกเบื่อ เหนื่อยหน่าย หรือเข้าขั้นรังเกียจสถานการณ์การเมืองไทยที่ดูจะไร้อนาคตไร้ความหวังนั้น บางทีทางออกที่อาจส่งผลอย่างคาดไม่ถึงอาจจะเป็นแค่วิดีโอคลิปทำเอง ที่ปล่อยไปใน YouTube.com ก็ได้ ดังเช่นที่เกิดมาแล้วในการเมืองอเมริกาซึ่งเมื่อสองปีที่แล้วดูสิ้นหวังในด้านการเกิดสิ่งใหม่ๆ เพราะผู้ทรงอำนาจของทั้งสองพรรคนั้นก็เป็นตัวแทนของความเก๋าเกมทางการเมือง มากกว่าจะเป็นตัวแทนของความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองแต่แล้วทุกอย่างก็เปลี่ยนไปในการหาเสียงชิงตำแหน่งผู้แทนพรรคเดโมเครต ในการเลือกตั้งประธานาธิบดีระหว่างนาง ฮิลราลี่ คลินตัน และนาย บารัก โอบาม่า ที่เพิ่งจะสิ้นสุดด้วยชัยชนะของนายโอบามาซึ่งสร้างความประหลาดใจให้คนจำนวนมาก เนื่่องจากนายโอบามานั้นเดิมไม่เป็นที่รู้จักเท่านางคลินตัน และยังเป็นคนผิวสีคนแรกซึ่งเข้าชิงตำแหน่งผู้แทนพรรคอีกด้วย

นอกจากเหตุปัจจัยในเรื่องการตั้งประเด็นต่างๆในการหาเสียงแล้ว สิ่งที่น่าสนใจที่สุดในเชิงเครื่องมือการสื่อสารก็คือการใช้สื่อใหม่อย่างอินเทอร์เน็ตเป็นเครื่องมือหลักตัวหนึ่ง ซึ่งสามารถใช้ได้อย่างเกิดประสิทธิภาพ และมีลักษณะที่แตกต่างกับสื่ออื่นๆอย่างมากอีกด้วย สื่อมวลชนและนักวิชาการทั่วโลกต่างวิเคราะห์ว่าอินเทอร์เน็ตเป็นเครื่องมือที่ส่งผลสะเทือน อย่างมีนัยยะสำคัญต่อชัยชนะของเขา

ลักษณะพิเศษของการใช้อินเทอร์เน็ตของนายโอบามาอยู่ที่การใช้แนวทางที่เรียกว่า “เว็บ 2.0” ซึ่งหมายถึงการใช้เทคโนโลยีอินเทอร์เน็ตในลักษณะเป็นพื้นที่ระดมการมีส่วนร่วมอย่างกว้างขวาง ในการกระจายข่่าวสาร การรณรงค์ หรือแม้แต่การร่วมกันสร้างสื่ออันหลากหลายที่มีประชาชนมาช่วยกันสร้าง ช่วยกันกระจาย ช่วยกันรณรงค์ร่วมกัน ไม่ใช่การการที่ผู้พัฒนาเคมเปญทำสื่อขึ้นเองแล้วกระจายออกเองในลักษณะดั้งเดิม กล่าวคือเป็นการสื่อสารสารสองทางที่มีการสร้างสรรค์ร่วมกันอย่างเต็มที่

ตัวอย่างที่ชัดเจนในกรณีนี้ก็คือการสร้างและเผยแพร่วิดิโอคลิปสั้นๆรณรงค์ของนายโอบามาและนางคลินตัน ซึ่งนายโอบามานั้นมีคลิปมากมายคนรุ่นใหม่มาช่วยกันทำคลิปใส่เสียงใส่ภาพใส่เพลง ทำกันเองแล้วนำขึ้น youtube.com แล้วก็กระจายไปให้เพื่อนๆรวมทั้งส่งไปให้ทีมงานเคมเปญของนายโอบามากระจายส่งต่ออีกด้วย ซึ่งลักษณะของวิดีโอคลิปที่ไม่เป็นทางการ ย่อมได้สื่อที่ตรงใจคนรุ่นใหม่และแสดงถึงการสนับสนุนของผู้คนที่นิยมนายโอบามา จนมาร่วมกันสร้างสื่อให้ฟรีๆอีกด้วย คลิปที่ดังที่สุดชื่อ “I Got a Crush…On Obama” By Obama Girl เมื่อเทียบกับนางคลินตัน Hillary’s Leaving the Band ซึ่งไปจ้าง Ad Agency ทำคลิปที่ทำเนื้อหาในลักษณะที่เป็นวงร็อกซึ่งนางคลินตันต้องออกมาเพื่อหาเสียง ซึ่งนอกจากเนื้อหาไม่ตรงใจคนรุ่นใหม่แล้ว ยังมีลักษณะความไม่จริงใจ (fake) ตามรูปแบบของ ad agency อีกด้วย ซึ่งทำให้คลิปของโอบามามีคนดูทั้งสิ้นราว 8.5 ล้านครั้งบน youtube ขณะที่ของนางคลินตันมีคนดูเพียงราว 5 พันครั้งเท่านั้น

นางคลินตันคลิป

ผลของการใช้สื่อใหม่ที่คนรุ่นใหม่ช่วยกันทำซึ่งกระจายไปทั่วอินเทอร์เน็ตทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่และวัดผลได้ เช่นการระดมเงินทุนเพื่อการหาเสียงของโอบามานั้นสามารถทำให้มากและรวดเร็วกว่าผู้สมัครคนอื่น ซ้ำยังปฏิวัติรูปแบบเงินหาเสียงแบบเดิมๆ เพราะในอดีตนั้นนักการเมืองก็จะจัดงานระดมเงินหาเสียงจากคนรวยๆไม่กี่คนเป็นหลัก แต่โอบามานั้นสามารถระดมเงินจากคนธรรมดาที่บริจาคผ่านช่องทางอินเทอร์เน็ต ซึ่งมักจะบริจาคน้อยกว่า 200 เหรียญ ซึ่งแม้จะดูไม่เยอะนัก แต่เมื่อรวมกันก็เกิดเป็นพลังที่คาดไม่ถึง เพราะเกือบครึ่งของเงินที่โอบามาหามาได้นั้น มาจากคนที่บริจาคน้อยกว่า 200 เหรียญ (122 ล้าน จาก 264 ล้าน ข้อมูลเดือนเมษายน) แปลว่ามีผู้คนธรรมดาจำนวนมหาศาลที่ให้เงินคนละเล็กคนละน้อยเพื่อสนับสนุนนายโอบามา สิ่งนี้เปลี่ยนแปลงการเมืองอเมริกาอย่างยิ่ง เพราะจำนวนมากในผู้บริจาคผ่านเน็ตนั้นเป็นคนรุ่นใหม่ที่อายุยังไม่มาก ซึ่งเป็นกลุ่มอายุที่ปกติจะไม่ค่อยมาร่วมกิจกรรมทางการเมืองมากนัก

ทำให้เกิดการคาดการณ์ว่าในการเลือกตั้งประธานาธิปดีของสหรัฐอเมริการอบใหม่นี้ คนรุ่นใหม่จะออกมาเลือกนายโอบามาอย่างล้นหลามอย่างที่แทบไม่เคยมีมาก่อนในประวัติศาสตร์ กลุ่มคนรุ่นใหม่ในฐานะพลังใหม่ทางการเมืองที่เต็มไปด้วยความสร้างสรรค์นี้จึงจะเป็นความหวังที่สำคัญของอเมริกา หรือแม้แต่โลกนี้ และความสำเร็จของพวกเขาก็ตั้งอยู่บนความสามารถของพวกเขาส่วนหนึ่งที่สามารถสร้างสรรค์สื่อออนไลน์ในหลากหลายลักษณะที่โดนใจคนรุ่นใหม่แบบจริงใจไม่มีอะไรแอบแฝงนั้นเอง

จึงเห็นได้ว่าสื่อใหม่เช่นอินเทอร์เน็ตจะมีผลต่อการเมืองของโลกมากขึ้นเรื่อยๆ และที่สำคัญคือจะสามารถทำให้เกิดการมีส่วนร่วมอย่างกว้างขวางของประชาชนในการรณรงค์ในประเด็นต่างๆได้อย่างดีอีกด้วยในอนาคต สิ่งที่น่าสนใจเหนือสิ่งอื่นใดก็คือความพลังใหม่ของคนรุ่นใหม่ที่สามารถร่วมกันสร้างสื่อในมือแบบทำเองบ้านๆแต่เผยแพร่ผ่านช่องทางออนไลน์ต่างๆจนทำให้เกิดแนวร่วมที่ยิ่งใหญ่ ซึ่งอ่านจะเพียงพอต่อการล้มอำนาจทางการเมืองเดิม และเปิดช่องให้เกิดการเมืองที่เต็มไปด้วยความหวังและความสร้างสรรค์มากขึ้นได้

หวังว่าสิ่งนี้คงจะเป็นบทเรียนที่สำคัญของคนสร้างสื่อใหม่ในโลกออนไลน์ของไทย ให้พวกเขาได้เห็นถึงพลังที่แท้จริงของตัวเองที่สามารถนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงสังคมและการเมืองให้มีความหวัง แม้จะดูไกลตัวแต่ทุกความสำเร็จก็ย่อมมีก้าวแรกเสมอ